Malugissutsinik atuinerit
Tappigersimanermut isigiarsulernermulluunniit iluarsiissutissatut inuit isiginiarnermikkut innarluutillit sumiissusersiornissamut malugissutsit allat pinngitsoorani atortariaqarpaat. Tamakku inunnit isiginiarnermikkut innarluutilinnit aalalluartunit paasissutissanik avatangiisineersunik sumiissusersiornissamut atorfissaqartitsisunit atorluarneqartarput.
Inuit amerlanerit isiginnaassutsimikkut sinneqartut tamakku sapinngisamik annerpaamik atorluarniartarpaat, kisiannili isigiarsuttorujussuulluni isigisalluunniit equngappata malugissutsit allat amerlanertigut atorneqartariaqartarput.
Sanaartukkat avatangiiserisat tikikkuminartunngortinniarlugit avatangiiserisat qanoq aaqqissuunneqarsinnaanersut eqqarsaatigineqartariaqarpoq, taamaalillutik inuit isiginiarnermikkut innarluutillit isimikkut, (tappissuseq sinneruttoq), malugisinnaassutsimikkut, tusaasinnaassutsimikkut naamasinnaassutsimikkullu malugissutsit atorlugit angalaarsinnaaniassammata.
Isigisinnaassuseq
Isigisinnaassuseq iluaqutigalugu assitut ittoq avatangiiserisanik takussutissiisoq takuneqartarpoq. Ungasissutsit, sammiviit qatsissutsillu assigiinngitsut nalilerneqartarput. Aamma pigisat, ilisarnaatit nalunaaquttallu angissutsit, ilutsit, qaamaneq, qalipaatit, akui, aalanerat inissisimaffiallu aallaavigalugit ilisarineqarsinnaapput. Isigisinnaassuseq paasinnittarnermut tunngatillugu pingaaruteqarpoq taamaalillunimi navianartut ungaqqunneqarsinnaapput.
Inuit tappissut sumiissusersiorniaraangamik ataatsimoortumik takuniagaqaqqaartarput tamatumalu kingorna immikkuualuttut misissortarlugit. Inuit isigiarsuttut aamma taamatut iliortarput avatangiiserisaalli ersarissunik nalunaaqutserneqarsimasariaqarput, assersuutigalugit qaamaneq, qalipaatit qalipaatillu sakkortuut assigiinngitsunik qalipaatillit. Akerlianik inuit tappiitsut immikkuualuttut misissoqqaartarpaat tamakkulu tunngavigalugit ataatsimoortumik takorluuisinnaallutik.
Inuit isigiarsuttorpassuit annertunerusumik annikinnerusumilluunniit sumiissusersiornermut atorneqarsinnaasumik sinneruttumik isigisinnaassuseqartarput. Avatangiisit qanoq aaqqissuunneqarsimanerat apeqqutaallutik inuup isigiarsuttup isigisinnaassusia sinneruttoq atorneqarsinnaavoq, tassami assersuutigalugu qalipaatit qulliillu qaamalluartut eqqortumik atorneqarpata inuit isigiarsuttut angalalluarsinnaanerusarput. Taamaattumik avatangiisinik aaqqissuussinerni qalipaatinik qaamanernillu atuinissat ilanngullugit eqqarsaatigineqartarnissaat pingaaruteqarpoq.
Tappigernermut tamakkiisuunngitsumilluunniit isigisinnaasseqarnermut iluarsiissutitut sumiissusersiutitut malugissutsit allat pinngitsoorani atorneqartariaqarput. Inuit sinneruttumik isiginnaassuseqartut amerlanersaasa tamanna sapinngisamik atorniartarpaat isigisinnaassuserli iluamik atorneqarsinnaanngilaq, taamaattumik isigiarsuttorujussuugaanni malugissutsit allat atorneqartariaqartarput. Tamakku inunnit isiginiarnermikkut innarluuteqartunit avatangiisinit ilisimatitsissutitut paasissutissanik pisariaqartitsisunit atorluarneqartarput.
Tusaanermut maluginiutit
Tusaanikkut nipit assigiinngitsut suussusersineqartut sumiissusersineqartullu immikkoortinneqarsinnaapput aamma aalanerat sammiviallu nalilerneqarsinnaapput. Tusaasat iluaqutigalugit nipip avatangiisitsinniittup utersaarineri nalunaarsorsinnaavavut taamaalillutalu avatangiisitsinnik misigisaqarsinnaalluta aamma nipip pinngorfia tupaallannartumik ersarissumik misigineqarsinnaavoq. Pisunnermit ajaappissamillu qaqortumik atuinermit aamma pisunnermit, oqalunnermit allatulluunniit nipiliornermit akisuanerit sumiissusersiornermut iluaqutigissallugit pingaaruteqarput. Tamanna pillugu immikkoortoq una atuaruk: Navigering via hørelsen, lydskygger (ekkolokalisering) (Tusaasat akisuanerillu iluaqutigalugit sumiissusersiornerit).
Tusaasatigut paasissutissat tappiitsut isigiarsuttullu sumiissusersiornerannut pingaarutilerujussuupput aamma tappiitsut nipit assigiinngitsut iluaqutigalugit assilissatut isigalugit sumiissusersiortarput. Tappiitsut nipit iluaqutigalugit sumiissusersiortarput kisianni nammineq pisunnerit nipaat atorlugit init illoqannginnersallu aamma suussusersineqarsinnaapput. Nipi sammivissiisutut imaluunniit paasissutissanik allatanik ingerlatitseqqissutitut atorneqarsinnaavoq. Nipit ilaatigut matunik imminut isumagisumik ammartaatitut aamma aqqusinertigut angallaffinni pisuinnaat ikaarfissaanni atorneqarsinnaapput.
Sanaartornernut atortut nipinik milluaasarnerat utersaartitsisarnerallu inimi nipit iminnaalunnerannut sunniutilerujussuupput taamaalillutillu tappiitsut isigiarsuttullu sumiissusersiorsinnaanerannut aamma sunniuteqartorujussuullutik. Assersuutigalugu aporfissat annertuut inillu ammaannartut nipaasa akisuanerisigut paasineqarsinnaapput.
Iminnarneq tappiitsut ininik misigisaqarnissaannut pingaarutilerujussuuvoq. Nipit aamma tappiitsut isigiarsuttullu sumiissusersiornissaannut pingaaruteqarput aamma inuit tappiitsut nipit assitaanni assigiinngissutsit atorlugit sumiissusersiukkajuttarput.
Nipit sammivissiutitut piaaraluni aaqqissuunneqarsinnaapput imaluunniit paasissutissanik innuttaasut isigisinnaasut isiminnik pissarsiarisinnaasaannik ingerlatitseqqissutigisinnaavaat.
Assip oqaasertai: Inuup tappiitsup timmiaaqqat inaat saneqqukkiartoraa. Dansk Blindesamfundip kursus- og feriecenter Fuglsangcenteriani timmiaaqqat inaat tappiitsut isigiarsuttullu sammivissiornissaannut torsuusamut inissinneqarsimapput.
Assip oqaasertai. Inuup tappiitsup Fuglsangcenterimi qilaami qaamaneq ataakkaa. Qilaami qaamanersat torsuusani sammivimmut allamut saaffissalinnut inissinneqarsimapput. Tamakku torsuusami qaamanernik nipinillu immikkoortitsinernut iluaqutaapput, tassami unnukkut ullup qaamarnga suli ersittarami qaamanerusarlunilu, qilaamut portusuumiipput taamaalillutillu imerngaalanernik allanngortitsisarlutik, ataani aamma qalipaatit assigiinngitsuupput natillu qalliutaasa qalipaataasa assigiinngissutaat sakkortuujupput.
Malussarissuseq
Malussarissutsikkukt pigisat, ilutsit atortussallu assigiissusiat paasineqarsinnaapput. Amermi silaannaap kissassutsillu allanngornerat malugineqarsinnaapput. Isikkakkut tummaarisami atortussiat assigiinngitsut immikkoortinneqarsinnaapput, quasannersoq, qutaarluunersoq malugineqarsinnaanersorluunniit. Inussanik nunap assingi, allagartarsuit paasissutissallu allat attuuallugit atuarneqarsinnaapput. Ajaappiaq qaqortoq assaap ilassutaatut nassarneqartartoq aalatinneqartartorlu iluaqutigalugu inuk isiginiarnermigut innarluutilik siumut pisukkaangami ajaappissap qaqortup attugai natip qalliutaa, qatsissutsit pigisallu assigiinngissusiat paasissutissanngorlugit pissarsiarineqartarput.
Inuit isiginiarnermikkut innarluutillit tikilluarsinnaasaattut atortussat assigiinngissusiat pilersaarusiornerni atorluarneqarsinnaapput, ilaatigut aqqutissarsiornermi iluaqutitut aamma avatangiisini atuuffiit pingaarutillit navianarsinnaasullu ilimasaarutigineqarneranni. Atortussat assigiinngitsut manissortaasa ilusaat qalipaataallu avatangiisinit allaanerusut iluaqutigalugit inuit isiginiarnermikkut innarluutillit avatangiisinik atorluaanerusinnaapput, aqqutissarsiorsinnaapput aamma piffissaalluarallartillugu atuuffiit pingaarutillit navianartullu paasisinnaavaat.
Assip oqaasertai. Vejlemi qimuttuitsut unittarfiat. Inuk tappiitsoq qimuttuitsut unittarfiata assinga attuuallugit malugineqarsinnaasunik allannilik atorlugu sumiissusersiortoq.
Assip oqaasertai: Inuk tappiitsoq elevatorimi toortaatit inussaminik misissorai.
Assip oqaasertai: Inuk timmiaaqqat inaannik saneqqutsisoq. Dansk Blindesamfunds kursus- og feriecenterimi Fuglsangcenterimi timmiaaqqat inaat torsuusamut tappiitsut isigiarsuttullusumiissusersiornissaannut iluaqutissatut inissinneqarsimapput.
Assip oqaasertai. Inuup tappiitsup Fuglsangcenterimi qilaami qaamaneq ataakkaa. Qilaami qaamarngit torsuusanut inissitaapput, tamakkunanilu sammiviit allanngortinneqartarput. Qaamanerit tamakku qaamanermik aamma torsuusami nipinik assigiinngitsunik pilersitsisarput, tassami ulluunerani qaamasarpoq unnukkullu qaamanertunerusarlutik, qilaamut portusuumiipput taamaalillutillu nipip imerngaalanera allanngortarluni aamma nateq assigiinngitsunik qalipaateqarpoq attorlugit malugineqarsinnaasunik.
Assip oqaasertai. Vejlemi qimuttuitsut unittarfiat. Inuk tappiitsoq nunap assinga attuuallugu sumiissusersiortoq.
Assip oqaasertai: Inuk tappiitsoq elevatorimi toortakkat atuuffiinik satsittoq.
Naamasinnaassuseq
Naamasinnaassuseq atorlugu timitsinnit ungasissut qanittullu nalunaarsorsinnaavavut. Naamasinnaassutsip siunitsinni utaqisatsinnik imaluunniit naapitassatsinnik kalerrittarpaatigut. Naammasinnaassutsip sumiissusersiorsinnaanerput nukittorsartarpaa aammalu tusaasat isigisallu ilassusertarlugit. Taanna inunnut tappiitsunut malugissutaavoq pingaarutilik malugissusiinut allanut ilassutitut sumiissusersiornermut iluaqutaasoq.
Orpiit, orpikkat naasullu assigiinngitsunik tipillit, ilusillit nipillillu sumiissusersiornissamut ilassutaasinnaapput.
Inuup imaq qalippagu qeqquarsunni imarsunnilu immap qanittuaniinnermut malunaataalluartarput. Umiarsualivik qanilligaanni orsuutip, qisuit il.il. tipaat tassaniinnermut nalunaarutaapput.
Assip oqaasertai: Inuk tappiitsoq Fuglsangcenterimi Sansehavenimiittoq (malugissutsit atorlugit pisuttuartarfimmi naatsiivimmi). Aqqusineeraq orpikkanik naasunillu tipimikkut tappiitsut isigiarsuttullu sumiissusersiornerannut iluaqutaasunik avatangiisilik. Nipiliuut aallartillugu naasut naatsiiviullu aaqqissuunneqarnerat oqaluttuarineqassaaq.